صنایع دستی مردم جنوب ایران

مهم‌ترین صنایع دستی مردم جنوب ایران

صنایع دستی از هنرهای بومی و سنتی هر کشوری محسوب می‌شود . بافت سبد حصیری از صنایع دستی معروف جنوب است .که نشانی از فرهنگ و هنر غنی و ارزشمند آن منطقه دارد. ایران با داشتن تاریخ و تمدنی کهن یکی از سه قطب برتر جهان در زمینه‌ی تولید صنایع دستی است. صنایع دستی ایران طیف گسترده‌ای از تولیدات را شامل می‌شوند و در هر منطقه از کشور طرح و رنگی متفاوت به خود می‌گیرند. ایران کشوری است که از کثرت فرهنگی و قومی و نیز اقلیمی برخوردار بوده و به همین سبب صنایع دستی تولیدی آن، که برخاسته از فرهنگ و هنر ایرانی است، دارای تنوع و گستردگی چشم‌گیری است. مردم جنوب ایران با داشتن فرهنگی غنی و متفاوت با دیگر مناطق ایران، صنایع دستی خاص خطه‌ی خود را متناسب با نیاز و آداب و رسوم زندگی خود تهیه می‌کنند. تولیدات صنایع دستی در کنار صیادی، از گذشته تا کنون یکی از محل‌های کسب درآمد در میان مردم جنوب، به ویژه روستاییان بوده است. آن‌ها با استفاده از مواد اولیه‌ای که در منطقه‌ی خود در اختیار داشتن و با بهره گرفتن از هنر و ابتکار خود، دست به ساختن محصولاتی زدند که علاوه بر مصارف شخصی، بخشی از نیازهای مالی آنان را تأمین می‌کرد. با توجه به بافت سنتی، آداب و رسوم و فرهنگ غنی و پیشینه‌دار شهرهای جنوبی کشور، این منطقه از دیرباز صنایع دستی زیادی را در خود جای داده است که همواره چشمان گردشگران و علاقمندان به کالاهای فرهنگی و هنری را به خود خیره ساخته است. صنایع دستی این خطه با توجه به زیبایی، ظرافت و جاذبه‌ای که دارند می‌توانند نقش به سزایی در جذب گردشگران و رونق صنعت توریسم ایفا کرده و از این حیث یاری‌کننده‌ی اقتصاد کشور باشند. از جمله صنایع دستی مربوط به جنوب کشور می‌توان به سیس بافی، کپوبافی، گبه بافی، عبابافی، گلیم بافی، حصیربافی، صنایع دستی مرتبط با صدف، گلابتون دوزی، خوس دوزی، سوندبافی، بادله دوزی و سوزن دوزی اشاره کرد.

سیس بافی

سیس بافی یکی از صنایع دستی قدیمی جنوب و به ویژه استان هرمزگان محسوب می‌شود و این به دلیل وجود نخلستان‌های فراوان در این منطقه از کشور است. سیس بافی به هنری گفته می‌شود که مواد اولیه‌ی لازم برای ساخت آن از درخت خرما تهیه می‌شود. «سیس» در زبان محلی جنوب (و یا گیس) به الیافی گفته می‌شود که در کنار درخت خرما روییده است. در سیس بافی از این الیاف به عنوان تار و پود و به منظور بافتن محصول مورد نظر خود استفاده می‌گردد. برگ درخت خرما به دو نوع «پیسک» و «مغ» تقسیم‌بندی می‌شود. پیسک به برگ‌های اطراف درخت خرما گفته می‌شود که عمر زیادی دارند و مغ برگ‌های میانی درخت است که تازه روییده و از ظرافت بیشتری برخوردارند. از جمله محصولاتی که به این طریق تولید می‌شوند می‌توان به پادری، حصیر، سبد و طناب ضخیمی که در اصطلاح محلی مردم جنوب به «سازو» معروف است اشاره کرد. در واقع سیس بافی برخاسته از فرهنگی است که در آن مردم جنوب حتی از بی‌استفاده‌ترین بخش‌های درخت خرما برای تولید محصولاتی ارزشمند و زیبا بهره می‌جویند. جبر زمانه و جبر جغرافیایی سبب گشته است تا مردم هرمزگان با استفاده از ذوق و خلاقیت مختص به خود، از هر آنچه که در دست دارند برای تأمین وسایل مورد نیاز خود استفاده کنند. اگر چه امروزه بافتن پادری‌ها به سبک سیس بافی تا حدودی منسوخ شده است، اما سعی شده است که با رنگ کردن الیاف‌ها، تنوع و زیبایی بیشتری به این محصولات داده شود. سیس بافی هنری است که علاوه بر مصرف داخلی اوقات فراغت مردم هرمزگان را پر کرده و اگر چه امروزه از تولید آن به شدت کاسته شده است، اما هنوز در میان برخی از مردم رواج دارد. مردم جنوب و به ویژه مردمانی که در نزدیکی نخلستان‌ها زندگی می‌کنند توسط سیس یا گیس درخت خرما اشیای کاربردی زیادی را تولید می‌کنند. برخی از این تولیدات شامل تک «نوعی زیرانداز حصیری»، نولک «نوعی سبد دسته‌دار برای حمل علوفه و ماهی»، کتل «نوعی زنبیل»، سوند «نوعی حصیر برای ایجاد حصار و محدود کردن فضا»، قفس «برای نگهداری مرغ»، انواع طناب و کلاهک و پروند می‌شود. پروند نوعی طناب چند لایه و محکم است، وسیله‌ای که با استفاده از آن برداشت محصول از درختان مرتفع خرما که بیش از بیست متر ارتفاع دارند، انجام می‌گیرد.

کپوبافی

کپو در اصطلاح دزفولی به سَر، کَله، و یا هر شئ کروی و گرد گفته می‌شود. کپو یکی دیگر از صنایع دستی جنوب است که با برگ درخت خرما و کِرتک ساخته می‌شود. کرتک نوعی گیاه خودرو است که در حاشیه‌ی رودخانه‌ها و دشت‌ها و در مناطق باتلاقی و گرمسیری به وفور یافت می‌شود. از کرتک برای مغز ردیف‌های بافته‌ شده استفاده می‌شود. در واقع برگ درخت خرما بر روی دسته‌ای از کرتک‌ها پیچیده می‌شود. کرتک با داشتن ویژگی‌هایی چون استحکام کششی و اینکه دچار آفت نمی‌شود، برای ساخت کپوها بسیار مناسب هستند. کپوبافی در واقع هنر بافتن سبدهای حصیری و تزئین آن‌ها با کامواهای رنگارنگ است. در واقع کپوها زمینه‌ی ساده‌ی حصیری دارند که توسط کامواهای رنگی بر روی آن‌ها طرح‌های هندسی ایجاد می‌کنند. معمولا بر روی درب کپوها منگوله‌ای برای زیبایی بیشتر و راحتی باز کردن آن‌ها گذاشته می‌شود. کپوبافی بیشتر در شهرهای دزفول و خوزستان رواج دارد. دزفول جایگاه نخست را در این زمینه از نظر کیفیت و اصالت و زیبایی دارد و تولیدات این شهر به شهرهای دیگر کشور نیز فرستاده می‌شود. کپوها در زندگی روزمره موارد مصرف زیادی دارند، که از جمله‌ی آن می‌توان به جای نان و جای لوازم خیاطی، گلدان، جا دستمالی، زیر کتری و میوه‌خوری اشاره کرد. بهترین شیوه‌ی نگهداری از کپوها در جای خشک است و در صورتی که خیس شدند باید سریعا خشک شوند. کپوها از نظر میزان کیفیت به سه دسته تقسیم می‌شوند. کپوهای معمولی که عمده‌ی کپوهای موجود در بازار را تشکیل می‌دهند، از حصیرهای معمولی ساخته شده و ضخامت رج آن‌ها متوسط است. دسته‌ی دوم کپوهای مرغوب هستند که از مواد اولیه‌ی بهتر، یعنی پیش سفید ساخته شده و ضخامت رج آن‌ها ظریف‌تر است. دسته‌ی سوم کپوهای ممتاز و یا ابتکاری هستند که با ظرافت بسیار زیاد و متفاوت با کپوهای معمولی ساخته می‌شوند و کاربردهای متفاوتی دارند. نوعی دیگر از کپوها نیز وجود دارند که به آن‌ها کپوهای نوشتاری می‌گویند و در آن‌ها عبارت‌هایی به زبان لاتین، هندی و یا عربی طرح زده می‌شود.

گبه بافی

گبه یکی از مهم‌ترین و شاخص‌ترین صنایع دستی تولیدی در بوشهر است، که تولید آن بیشتر در مناطق روستایی گناوه و دشتستان رواج دارد. گبه مهم‌ترین صنایع دستی صادراتی بوشهر است که در دو نوع رنگی و خود رنگ بافته می‌شود. در گبه‌ی رنگی از نخ‌های دست‌ریس آماده شده از پشم گوسفند که به شیوه‌ی گیاهی رنگرزی شده است استفاده می‌شود، ولی در بافت گبه‌های خود رنگ پشم گوسفندان با همان رنگ طبیعی خودشان مورد استفاده‌ی گبه بافان قرار می‌گیرد. آنچه که در گبه‌های جنوب کشور طرح زده می‌شود حاصل تلاش و خلاقیت هنرمندان جنوبی است از روح و جان خود بر آن نقش می‌زنند. گبه‌های معروف بوشهر در طرح‌های خشتی، شیری، درختی و چهار فصل بافته می‌شوند.

عبابافی

از محصولات بسیار مهمی که در جنوب کشور تولید می‌شود عبا است. عبا به نوعی پارچه گفته می‌شود که از پشم نرم و با دوام شتر بافته می‌شود. برای بافتن عبا، پس از پشم‌چینی موها را پشم جدا می‌کنند و از آن نخ ظریفی برای بافت پارچه می‌ریسند. بنا بر تنوع رنگی پشمی که ریسیده شده، عبا نیز در رنگ‌های مختلفی نظیر قهوه‌ای، حنایی، مشکی و سفید بافته می‌شود. عبابافی عموما در کارگاه‌های خانگی و توسط مردان صورت می‌گیرد. عبا از مهم‌ترین صنایع دستی بوشهر محسوب شده و خریداران بسیاری در داخل ایران و همچنین در میان کشورهای حوزه‌ی خلیج فارس دارد.

گلیم بافی

یکی دیگر از صنایع دستی مهم جنوب کشور گلیم است. گلیم با داشتن قدمتی بسیار طولانی، یکی از بافته‌های داری است و به زیرانداز و پوششی گفته می‌شود که از ابریشم، موی بز، پشم گوسفند و یا دیگر چارپایان بافته می‌شود. مصرف سنتی گلیم به عنوان زیرانداز، پوششی برای دیوار و یا رواندازی برای حیوانات بوده است، اما امروزه در مناطق شهری و مدرن نیز از آن به عنوان زیرانداز استفاده می‌شود. گلیم‌هایی که در جنوب کشور تولید می‌شوند از کیفیتی بسیار بالا برخوردار بوده و طرح‌ها و نقوش متنوعی دارند. از جمله نقش‌هایی که بر روی این گلیم‌ها بافته می‌شوند می‌توان به نقش حوض، دانه بیگی، آیینه گل، نقش خراسانی، آقاجاری، تهرانی و چنگ اشاره کرد.

صنایع دستی ساخته شده از صدف‌

در شهرهای جنوبی کشور به دلیل اینکه در جوار خلیج فارس قرار دارند، صنایع دستی‌ مرتبط با دریا شکل گرفته‌اند. مردم جنوب با استفاده از صدف‌ها و مروارید‌های دریا صنایع دستی زیبایی چون زیورآلات، عروسک و جعبه‌ی جواهرات تولید می‌کنند که طرفداران بسیاری را به خود جذب کرده است.

صنایع دستی شهر مشهد

برای هر فردی سفر رفتن دارای لذت های خاص خود است که در طی سفر خرید صنایع دستی با آداب و رسوم آن شهر و شهرهای مسیر آشنا شده و می توان صنایع دستی آنها را هم خریداری کرد. یکی از شهرهای مهم در ایران که مقصد سفر بسیاری از ایرانیان است، شهر مشهد است که ما در این مطلب از ۱ مشهد برای شما در مورد صنایع دستی مشهد مطالبی را گردآوری و منتشر کرده ایم. در ادامه برای شما بهترین صنایع دستی هنرمندان مشهد مقدس که عبارتند از : پوستین دوزی، گلیم بافی، نمد بافی، فرش، فیروزه تراشی، هرکاره تراشی، آینه کاری و سماور سازی را توضیح میدهم.

 

مهمترین صنایع دستی شهر مشهد

مشهد مقدس علاوه بر اینکه پایتخت معنوی کشور است و اماکن تاریخی و سیاحتی بسیاری دارد، یکی از قطب های صنایع دستی کشور محسوب می شود. مشهد نیز مثل سایر شهرهای ایران بزرگ دارای صنایع دستی مختص خود می باشد. صنایع دستی، هنری است که از گذشته در ساخت اشیاء زینتی و مصرفی بکار گرفته می شود. با گشت و گذار در بازارهای مشهد، صنایع دستی مختلفی را میبینیم که هر کدام زیبایی و جلوه ی خاصی دارند و نظر زائران حرم رضوی را به خود جلب می کنند. این دست سازهای زیبا و فوق العاده را بعنوان یک یادگاری بی نظیر از هنرمندان مشهدی می توانیم برای اقوام و آشنایان خود سوغات ببریم.

پوستین، دست سازهایی است از جنس پوست گوسفند، که استاد کاران ماهری را در شهرهای ییلاقی شاندیز و قوچان به خلق این هنر واداشته است.

مراحل ساخت به این صورت است که پوستین دوزها پوست تازه گوسفند را پس از دباغی کردن و رنگ آمیزی (به شکل چرمی زرد رنگ ) و نرم آماده می کنند. سپس الگوها را مانند خیاط ها برش می دهند و با سوزن می دوزند. برای تزئین آن از هنر رنگ آمیزی و سوزن دوزی استفاده می کنند.

این هنر را می توانیم در بازارچه های طرقبه و شاندیز در اشکال مختلف مثل پالتو، جلیقه، کلاه، شال گردن، پاپوش، دستکش، انواع سجاده، پادری و … ببینیم. با خرید این پوستین ها ضمن آنکه اثری ارزشمندی از هنرمندان خراسان را به یادگار برده ایم، میتوانیم سخت ترین زمستان ها را به گرمی بگذرانیم.

صنایع دستی ترکیه

صنایع دستی ترکیه بین هزاران توریستی که هرساله از سراسر دنیا به این کشور سفر می کنند، بسیار معروف هستند به همین دلیل خرید صنایع دستی از ترکیه برای مسافران جز واجبات است. این کشور با توجه به جاذبه‌های فراوانی همچون مسجد آبی، بناهای قدیمی نظیر قلعه آلانیا، ارگ های متعدد و آب و هوای منحصر به فردی که دارد، امروزه به یک قطب اصلی گردشگری تبدیل شده است.

ساحل اولودنیز ترکیه که به بهشت پاراگلایدینگ معروف است و یا مرکز خرید استانبول مال در شهر استانبول تنها تعداد انگشت شماری از جاذبه های گردشگری، تفریحی و اقتصادی ترکیه می باشند. افراد زیادی در سراسر جهان، همه ساله از این مکان‌های جذاب و دیدنی بازدید می‌کنند.

اما تنها این موارد نیستند که مردم را جذب خود می کنند، همانطور که ابتدای مقاله اشاره کردیم، صنایع دستی ترکیه هم تأثیر بسزایی در فرآیند جذب توریست دارند. زمانی که به یک شهر یا کشور دیگر سفر می کنید، یکی از مهم ترین کارهایی که همیشه انجام می‌دهید، خرید سوغاتی برای خویشاوندان و نزدیکان است. خوشبختانه ترکیه این کار را برای شما بسیار آسان کرده است؛ زیرا تنوع زیاد سوغاتی ها، قیمت مناسب آنها و… دست به دست هم داده اند تا مردم را نسبت به خرید مشتاق‌تر کنند.

صنایع دستی ترکیه بین هزاران توریستی که هرساله از سراسر دنیا به این کشور سفر می کنند، بسیار معروف هستند. این کشور با توجه به جاذبه‌های فراوانی همچون مسجد آبی، بناهای قدیمی نظیر قلعه آلانیا، ارگ های متعدد و آب و هوای منحصر به فردی که دارد، امروزه به یک قطب اصلی گردشگری تبدیل شده است.

ساحل اولودنیز ترکیه که به بهشت پاراگلایدینگ معروف است و یا مرکز خرید استانبول مال در شهر استانبول تنها تعداد انگشت شماری از جاذبه های گردشگری، تفریحی و اقتصادی ترکیه می باشند. افراد زیادی در سراسر جهان، همه ساله از این مکان‌های جذاب و دیدنی بازدید می‌کنند.

اما تنها این موارد نیستند که مردم را جذب خود می کنند، همانطور که ابتدای مقاله اشاره کردیم، صنایع دستی ترکیه هم تأثیر بسزایی در فرآیند جذب توریست دارند. زمانی که به یک شهر یا کشور دیگر سفر می کنید، یکی از مهم ترین کارهایی که همیشه انجام می‌دهید، خرید سوغاتی برای خویشاوندان و نزدیکان است. خوشبختانه ترکیه این کار را برای شما بسیار آسان کرده است؛ زیرا تنوع زیاد سوغاتی ها، قیمت مناسب آنها و… دست به دست هم داده اند تا مردم را نسبت به خرید مشتاق‌تر کنند.

گلیم ترکی یکی از محبوب ترین و قدیمی ترین صنایع دستی این کشور است که معمولاً به عنوان روکش کوسن و بالش از آنها استفاده می کنند. گلیم های ترکی با طرح ها و رنگ‌بندی های زیبایی که دارد، چشم هرکسی را به خود جذب می کند. عده ای بر این باورند که تمامی گلیم های موجود در بازار، ماشینی هستند و دیگر گلیمی که دستی بافته شود به این راحتی در بازار یافت نمی شود؛ اما شما می توانید با کمی جستجو در بازارها، مخصوصاً بازارهای قدیمی ترکیه، گلیم ترکی دستباف پیدا کنید.

محصولات چرمی

چرم ترکیه به عنوان یکی از بهترین چرم های دنیا شناخته شده است. از این رو، بسیاری از توریست‌ها و مسافرانی که به این کشور سفر می‌کنند، حتماً از محصولات چرمی خریداری می‌کنند.

محصولاتی همچون دستبند، ساعت، کیف، کفش، کاپشن، کلاه، نیم بوت، عروسک و… از جمله محصولات موردعلاقه مسافران است که میزان خرید آنها نسبت به دیگر محصولات چرمی بیشتر است.

فرش ترکی

نوبت به اصلی ترین، گران ترین و ارزشمندترین صنایع دستی ترکیه رسیده است. فرش ترکی شهرت بسیار زیادی بین مردم دنیا دارد و علت آن هم اصالت، خوش‌رنگ و لعابی و نقش های زیبا آن است که تمامی این موارد نتیجه دسترنج بانوان ترک زبان می‌باشد.

همانطور که گفته شد، یکی از مهم ترین دلایل ارزشمند بودن این فرش ها، طرح و نقش آنهاست. طرح هایی که بر روی فرش های ترکیه نقش گرفته اند، برگرفته از آثار فرهنگی و مفاهیم ارزشمندی هستند که در تاریخ ترکیه به ثبت رسیده اند. برای خرید فرش های ترکی، توصیه می کنیم به مراکز خرید معتبر مراجعه کنید، زیرا نمونه های تقلبی آن در بازار کم نیستند.

سوغاتی‌های بندر گناوه

 سوغاتی‌های بندر گناوه؛ خوراکی‌ها

یکی از معروف‌ترین سوغاتی‌های گناوه، رطب و خرما و انواع سبد حصیری است. خرماهای این شهر بسیار خوشمزه و لذیذ و در عین حال محبوب بوده و همگی حاصل نخل‌های گسترده‌ای هستند که در جای‌جای بندر گناوه قرار گرفته‌اند. علاوه بر خرما، شیرینی مسقطی و نان محلی بلبلی را نیز می‌توان از دیگر سوغاتی‌های گناوه برشمرد. با توجه به اینکه ماهیگیری از شغل‌های اصلی اهالی بندر گناوه است، بنابراین مرغوب‌ترین ماهی‌ها و میگوها در این منطقه صید می‌شود. ماهی شور دریای خلیج فارس و ماهی خشک نیز از خوشمزه‌ترین خوراکی‌های این شهر به حساب می‌آیند.

سوغات بندر گناوه بین تمام گردشگرانی که به این شهر سفر می کنند بسیار زبان زد است.
بندر گناوه یکی از شهر های استان بوشهر است.
بندر گناوه از اقوام مختلفی تشکیل شده است.
مهاجرینی که از روستاهای اطراف شهرستان به این شهر زیبا مراجعه  کرده اند ریشه‌های لری دارند.
همچنین از اقوام دشتی نیز در گناوه ساکن هستند.
اگر تا به حال به بندر گناوه سفر نکرده اید پیشنهاد می کنم سری به این شهر زیبا بزنید.
در ادامه ی این مطلب با مستر سوغاتی همراه شوید؛
تا بیشتر با بندر گناوه |سوغات بندر گناوه ،صنایع دستی بندر گناوه ، گردشگری بندر گناوه آشنا شوید.

سوغات بندر گناوه

سوغات بندر گناوه بسیار خوشمزه و محبوب است.
بندر گناوه بسته به موقعیت جغرافیایی که دارد، سوغات این شهر هم مانند سوغات شهر های جنوبی ایران رطب و خرما می باشد.
خرمای این شهر بسیار تازه و خوشمزه است.
از دیگر سوغات این شهر می توان به نان محلی بلبلی هم اشاره کرد.

• شیرینی مسقطی
• ماهی خشک
• ماهی شور دریای خلیج فارس

صنایع دستی بندر گناوه

صنایع دستی زیبای شهرستان بندر گناوه را از دست ندهید.
در این شهر زیبا  هنرمندانی هستند که آثار زیبایی را خلق می کنند.
همانطور که می دانید صنایع دستی هر شهر اصالت آن شهر را به رخ   می کشد.
برخی از صنایع دستی شهرستان بندر گناوه:

• قالیبافی
• گبه
• گلیم بافی
• حصیر بافی
• سبد
• زنبیل
• گیوه
• جارو
• قلیان سفالی
• سفال
• مشک آب
• دولچه
  دولچه از ظرف های مخصوص نگهداری آب آشامیدنی است.
• تورماهیگیری

گردشگری بندر گناوه

گردشگری بندر گناوه بسیار زیبا و چشم نواز می باشد به طوری که هر گردشگری را مجذوب خود می کند.
بندر گناوه یک شهر بسیار زیبا و همچنین تاریخی می باشد.
اگر سفری به این شهر داشتید این جاذبه های گردشگری بندر گناوه را از دست ندهید:

1. رودخانه دره گچی
2. رودخانه دره آبداری

 

صنایع دستی اراک

همیشه در سفر ها خرید صنایع دستی از لذت بخش ترین کارهاست .صنایع دستی اراک، موضوع مورد بحث در این بخش است. صنایع دستی شهر اراک هم مانند دیگر شهرها و استان های کشور بسیار قدمت دارد و متنوع است و این ویژگی ها در شهرهای ایران نشان از تمدن و فرهنگ غنی ایران دارد که هر کدام از آن ها شهرت جهانی دارد.

صنایع دستی استان مرکزی که مهد پرورش هنرهایی است که نشانگر فرهنگ غنی مردم این منطقه بوده و به واسطه آن تبلور عینی فرهنگ اصیل ، بومی، مردمی و معنوی کشورمان است همواره معرف خصوصیات بارز و شاخص هنر و تمدن این مرز و بوم چه در داخل و چه در خارج از کشور بوده است. امروزه نیز در این استان هنرمندان و صنعتگرانی وجود دارند که همچون گذشتگان خود بی ادعا در پی تعالی هنر خویش اند.از گذشته های دور استان مرکزی به عنوان یکی از مراکز صنعتی و قطب های مهم در صنایع دستی به همگان شناسانده شده است.

صنایع دستی کشورمان را می توان از جهات مختلف طبقه بندی کرد ولی از آنجا که روش و تکنیک تولید فرآرده های دستی یکی از مهمترین وجوه تمایز این صنعت می باشد، لذا در اینجا طبقه بندی عمدتاً بر مبنای روش و تکنیک ساخت اینگونه محصولات بعمل آمده است:

فرش دستبافت

فرش دستبافت استان مرکزی با نام تجاری فرش ساروق در جهان شهره است. کمتر موزه ای است که مزین به آثار هنرمندان و صنعتگران فرشباف استان نباشد، گلیم استان به خصوص گلیم ساوه از دوران صفوی با سابقه درخشان تولید شده و در حال حاضر گلیم گل برجسته استان در کشور پرآوازه می باشد. مسگری نیز در اراک و تفرش سابقه ای دیرینه دارد. از دیگر رشته های صنایع دستی در استان که قابلیت ها و زمینه های رشد و فعالیت زیادی دارند می توان از طراحی و نقشه کشی فرش، رفوگری، رنگرزی سنتی، جاجیم بافی، هنرهای چوبی شامل: منبت و کنده کاری روی چوب، معرق و محرق، پیکر تراشی، نازک کاری چوب، مشبک، ساخت سازهای سنتی و خراطی، صنایع فلزی شامل: قلمزنی روی مس، مسگری، سفیدگری، چلنگری، علامت سازی و دیر رشته ها: آینه کاری، گچبری سنتی، سوزن دوزی و رشته های وابسته به آن، گیوه بافی و گیوه دوزی، البسه محلی، سرامیک سفالگری و مجسمه سازی، صنایع دستی تکمیلی و تلفیقی، بامبو بافی، تراش سنگ های قیمتی و نیمه قیمتی، تذهیب و نگارگری، بافتنی های سنتی، عروسک های محلی و … که بالغ بر ۶۶ رشته می باشد نام برد.

گیوه بافی

یکی دیگر از صنایع دستی اراک را می توان گیوه سنجان نام برد. روستای سنجان در دامنه کوهی به نام قصبه قرار گرفته که باغ های گردوی زیادی دارد و به گیوه هایش معروف شده است. همان طور که می دانید گیوه نوعی پاپوش اصیل ایرانی ست که در فصل های گرم سال به جهت خنک نگه داشتن دما و عرق نکردن پا در بین برخی اقوام و مردم استفاده می شود. خوب است بدانید که این هنر و صنعت زیبا از دوره قاجاریه در شهر اراک وجود داشته و همچنان به حیات خود ادامه می دهد.

تفرشی دوزی اراک

یکی دیگر از صنایع دستی اراک تفرشی دوزی است که نوعی رودوزی بر روی پارچه است. این هنر را درویشی دوزی هم می گویند. این نوع رودوزی در حاشیه ی پارچه انجام میشود بصورت یک حاشیه ی پهن که شباهت بسیاری با چشمه دوزی نیز دارد. برای تفرشی دوزی بر روی پارچه کاغذی با طرح مورد نظر را دوخت می کنند سپس بر روی طرح بخیه می زنند و در نهایت کاغذ را برداشته و طرحی زیبا در حاشیه پارچه ایجاد می شود. تفرشی دوزی در حال حاضر رونق چندانی ندارد ولی می توان زنان هنرمندی را در بخش هایی از اراک یافت که به این هنر مشغول هستند.

مسگری اراک

مسگری از هنرهای قدیمی در استان مرکزی است. اگر سری به بازارهای قدیمی در شهر اراک بزنید صدای چکشی که مسگران می زنند را خواهید شنید و این صداها حاکی از این است که هنوز این هنر قدیمی پابرجاست. از مس برای ساخت وسایل گوناگونی مصرفی را استفاده می کنند مانند ظروفی که در آن غذا طبخ می شود که خواص زیادی را به غذا می دهد و از این رو شما می توانید به فروشگاه های مسگری اراک سری بزنید و بعنوان سوغات از هر کدام از این اشیا برای اقوام خود تهیه کنید.

سفال ساوه

سفال از دیگر رشته های اولویت دار استان است، سبقه سفال سلطان آباد و سفال ساوه ریشه در عمق تاریخ دارد و برگی از تاریخ سفال ایران را ورق زده است. البته بغیر از این، یک سری سفال های محلی داریم، برای مثال در یکی از روستاهای خمین به نام برجک، به صورت خیلی ابتدایی نسبت به تهیه سفال اهتمام دارند و از صفر تا ۱۰۰ این کار هم توسط بانوان انجام می شود.

تذهیب

تذهیب سیر و سلوکی است عاشقانه، پرواز ذهن پرگشوده ای است با توسن قلم که ره بر افلاک می برد. هنر تذهیب هنری کاملاً ایرانی است و نقوش سنتی به کار رفته در آن شامل: ابر، اسلیمی، ختایی، گره، کتیبه، شمسه، واگیره و رنگها در آن نقش اساسی را ایفا می کند.

این هنر هم اکنون در بسیاری از شهرهای استان مرکزی و مشخصاً در اراک در حال ترقی چشم گیری است و هنرمندان فعال دراین رشته اکثراً شاگردان استادان بنام ایرانی می باشد.

تراش سنگهای قیمتی و نیمه قیمتی

جواهرات به علت زیبایی، نوع ساخت، ارزش ذاتی و غیره قرنهاست که مورد توجه مردم عادی و پادشاهان بوده است. فلزات و سنگهای قیمتی از زمانهای دور توسط بشر به شکل تزئینی و هنری در آمده است تا برای زیور شخصی حیثیت اجتماعی و ... بکار برده شود.

تجارت سنگهای گرانبها ، سومین رشته سودآور اقتصادی در جهان است و حجم مبادلات تجاری آن بیش از ۳۰۰ میلیارد دلار در سال است که سهم ایران به رغم وجود کانی های قیمتی و نیمه قیمتی در بعضی از استان های کشور بسیار ناچیز است.با توجه به اینکه بازارهای کنونی دنیا تشنه سنگها و طرحهای غنی و هنری ایران در رشته تراش سنگهای قیمتی است، بی شک با ورود این سنگ ها و طرحها بازار بسیار پر رونقی خواهد داشت. این رشته در استان مرکزی با توجه به وجود معادن سنگ، زمینه بسیار متعددی را داراست. با توجه به آموزشهایی که سازمان صنایع دستی استان در زمینه تراش سنگهای قیمتی در سطح استان به انجام رسانیده است، این رشته در حال پیشرفت و ترقی است.

آثار چوبی

آثار چوبی از دیگر صنایع دستی استان است که سبقه تاریخی داشته و در امامزاده ها و بناهای تاریخی، آثار چوبی، گره چین، منبت به صورت ظریف، اورسی، در و پنجره های ورودی می توان آثاری از این هنر را دید.

علاوه بر رشته هایی که عنوان شد، خوشنویسی و رودوزی های سنتی بخش های دیگر از رشته هایی بوده که در استان فعال هستند و زیرمجموعه سراجی سنتی و آثار چرمی را هم می توان از آثار صنایع دستی استان برشمرد.

معمولا در هر شهر و دیاری، مکانی برای نمایش آثار تولید شده بدست هنرمندان آن شهر در نظر گرفته می شود. در استان مرکزی و شهر اراک هم یکی از بناهای قدیمی شهر بعنوان موزه صنایع دستی در نظر گرفته شده که می توان آثار هنرمندان استان را در آن به نظاره نشست.

موزه صنایع دستی

موزه صنایع دستی استان مرکزی جهت نمایش آثار منحصربفرد صنایع درستی معاصر هنرمندان، با همکاری اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان مرکزی در سال ۱۳۸۳ در منزل تاریخی حسن پور افتتاح گردید. منزل حسن پور در بافت تاریخی بازار اراک و در مرحله چهارسوق آن به فاصله ۵ متری از راسته بازار واقع شده است بطوری که از منزل مذکور می توان به قدیمی ترین مدرسه یعنی سپهداری ، قدیمی ترین حمام بنام چهار سوق و قدیمی ترین بانک «بانک شاهی» دسترسی پیدا کرد. این بنا در سال ۱۲۹۴ ه‍ . ش در دوره احمدشاه قاجار ساخته شده است و د سال ۱۳۷۴ ه‍ . ش توسط سازمان میراث فرهنگی از وراث مرحوم حسن پور خریداری و مرمت شده است. این بنای قدیمی و زیبا دارای دو قسمت شبستان و اعیان نشین می باشد، سراسر قسمت اعیان نشین از طریق گذرگاهها و درها به هم ارتباط دارند بدین جهت مکانی مناسب جهت ارایه آثار هنری می باشد، در این موضوع آثار برجسته هنرمندان استان در رشته های منبت و کنده کاری روی چوب، مسگری، فرش، گلیم های ساده و گل نقش برجسته، جاجیم بافی، آینه کاری، قلم زنی مس، نگارگری و تذهیب، پیکر تراشی و مجسمه سازی، مشبک چوب، البسه محلی، پاپوش های سنتی، سفال و سرامیک، ملیله نقره، ساخت سازهای سنتی و … به نمایش گذاشته شده است.

نگارخانه صنایع دستی استاد عیسی بهادری و استاد فتحعلی واشقانی فراهانی

نگارخانه فضایی نمایشگاهی است که در یک زمان معین به هنرمندان تخصیص داده می شود که بتوانند آثار هنری خود را در معرض دید عموم قرار دهند، سازمان صنایع دستی استان مرکزی نیز جهت حمایت از هنرمندان و اشنا کردن مردم باصنایع دستی اقدام به تاسیس دو نگارخانه نمودند که با هماهنگی از لحاظ زمانی با واحد مربوطه به صورت رایگان در اختیار هنرمندان قرار می گیرند. نگارخانه استاد عیسی بهادری در ساختمان شماره ۲ اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان مرکزی واقع در ابتدای شهرک شهید بهشتی فاز یک و نگارخانه استاد فتحعلی واشقانی فراهانی در میدان شریعتی جنب دانشگاه اراک واقع گردیده است.

سرای مهر

مجموعه ساختمانی سرای مهر در سال ۱۳۸۳ با همکاری اداره کل اوقاف و امور خیریه در محل موقوفه حاج آقا محسن اراکی مشرف به سرای آقایی بازار افتتاح گردید.این فضای تاریخی دارای سه طبقه می باشد، طبقه اول آن دارای ۱۳ غرفه است که به هنرمندان و صنعتگران صنایع دستی در زمینه های معرق- منبت و کنده کاری روی چوب- گچ بری سنتی- ساخت سازه های سنتی- جاجیم بافی- صنایع دستی تلفیقی و تکمیلی – البسه محلی- مسگری- قلمزنی- سفالگری- حجم سازی چوبی- مجسمه سازی و پیکر تراشی- آینه کاری- عروسک های محلی- خراطی- گیوه دوزی- سوزن دوزی- تذهیب و نگارگری و… جهت ارائه و فروش آثارشان بصورت اجاری واگذار شده است و طبق دوم و سوم آن که با هم در ارتباط می باشند، سفره خانه سنتی را تشکیل می دهد، با عنایت به سنتی بودن فضای سفره خانه و وجود غرفه های هنری و سنتی صنایع دستی در سرای مهر یک مجموعه زیبا و متنوع جهت گردشگران و بازدیدکنندگان داخلی و خارجی در کنار بازار تاریخی اراک پدید آمده است. این مجموعه دارای قدمتی همزمان با بازار سرپوشیده اراک می باشد.

بازارچه صنایع دستی محلات

بازارچه صنایع دستی محلات با زیربنای ۵۰۰ مترمربع در محل خانه تاریخی این شهرستان به منظور عرضه تولیدات صنایع دستی و مرکز آموزش هنرمندان درسال۹۱ راه اندازی شده است.با افتتاح بازارچه صنایع دستی محلات برای پنج نفر در رشته های تذهیب، معرق، قلمزنی، دست بافته های سنتی و منبت شغل ایجاد شده است.برای تجهیز کارگاه صنایع دستی مبلغ ۱۷۰ میلیون ریال توسط اداره کل میراث فرهنگی و برای آماده سازی بنا دو میلیارد ریال توسط بخش خصوصی هزینه شده است.هدف از راه اندازی این بازارچه را توسعه و عرضه صنایع دستی به منظور افزایش میزان فروش این تولیدات و حمایت از هنرمندان صنایع دستی در این شهرستان می باشد.

بازارچه صنایع دستی ساوه ، اراک و دلیجان

برای احداث هر کدام از این بازارچه ها و تامین زیرساخت های لازم و خدمات شهری، یک میلیارد و ۴۰۰ میلیون تومان از محل اعتبارات ملی و مابقی آن با تخصیص اعتبارات استانی تامین شده است.غرفه های این بازارچه در متراژ ۱۲ مترمربعی در ورودی شهر ساوه ، دلیجان واراک در مسیر تردد گردشگران و مسافران ایجاد شده است.معرق، تولیدات چوبی و صنایع وابسته، سفالگری، پیکرتراشی، قلمزنی، گچبری و چندین صنعت دستی دیگر از جمله خلاقیت هنرمندان صنایع دستی است و با بهره برداری از این بازارچه ۹۰هنرمند در آن فعالیت کرده و تولیدات خود را عرضه می کنند.احیای تولیدات صنایع دستی وتقویت حوزه بازرگانی و بازاریابی برای تولیدات در حوزه صنایع دستی از دیگر اهداف احداث این بازارچه است.