صنایع دستی پاکستان

پاکستان کشور جوانی است که از تاریخ تأسیس آن حدود نیم قرن بیشتر نمی گذرد. همزمان با استقلال هند، دو منطقه‌ی غربی و شرقی شبه قاره‌ی هند که عمدتاً مسلمان نشین بود، با نام پاکستان اعلام موجودیت نمود و رهبری محمد علی جناح( قائد اعظم) در این نهضت نقش تعیین کننده ای داشته است ولی به علت فاصله‌ی 1500 کیلومتری میان غرب و شرق پاکستان و تفاوت‌های قومی و زبانی، در سال ۱۹۷۱ میلادی قسمت شرقی با نام کشور بنگلادش استقلال یافت. این کشور حدود ۷۵0 هزار کیلومترمربع مساحت و بیش از ۱۲۰ میلیون نفر جمعیت دارد. پاکستان به صورت جمهوری اسلامی اداره شده و شامل چهار ایالت سِند، پنجاب، بلوچستان و ایالت سرحَدّ می باشد. به علاوه باید منطقه‌ی کشمیر آزاد را نیز به این ایالات افزود.

خرید صنایع دستی

پاکستان امروزی وارث یکی از تمدنهای باستانی در درّه‌ی سِند شامل شهرهای موهنجودارو و هاراپا می باشد که پیشینه‌ی آن به 2500سال پیش از میلاد می رسد. این کشور از نظر آب و هوایی به سه منطقه‌ی بسیار گرم و مرطوب در سواحل اقیانوس هند (کراچی)، منطقه‌ی گرم و خشک بلوچستان و منطقه‌ی معتدله‌ی شمال و شمال غرب (کشمیر پاکستان و ایالت سرحد) تقسیم میشود. در حالی که دمای هوا در کراچی به بیش از ۵۰ درجه‌ی سانتیگراد می رسد، ارتفاعات هندوکش و قره قورام دارای یخچال‌های طبیعی دایم بوده و پس از قله‌ی هیمالیا، قله‌ی (Tirich Mir) با 7690 متر دومین قله‌ی مرتفع جهان محسوب می شود. پاکستان به علت قرار گرفتن بر سر راه هند در حقیقت از نظر نژاد، زبان و فرهنگ، محل تلاقی و اختلاط دو تمدن ایران و هند می باشد. (( در قرن پنجم پیش از میلاد، داریوش اول پس از گذشتن از تنگه خیبر واقع در افغانستان امروزی شمال پاکستان شده و آنجا را تصرف کرد و این ناحیه به صورت پرجمعیت ترین و ثروتمندترین ساتراپی (ایالت) هخامنشی درآمد. در قرن چهارم پیش از میلاد، اسکندر مقدونی پس از حمله به ایران از راه تنگه‌ی خیبر وارد پاکستان امروزی شد. سومین یورش عمده ای که به این سرزمین صورت گرفته، ورود اعراب مسلمان از راه دریا ( محلی در نزدیکی کراچی) در قرن دوم هجری به فرماندهی محمد بن قاسم می باشد. ))

در زبان اردو زبان رسمی پاکستان حدود 40 درصد لغات فارسی بوده که آن را به خط فارسی عربی می نویسند. لازم به یادآوری است که تا پیش از استقلال کشورهای شبه قاره‌ی هند زبان رسمی و متداول انگلیسی بود. شهرهای عمده‌ی پاکستان به غیر از اسلام آباد (پایتخت) عبارتند از کراچی به عنوان مهم ترین بندر صادرات و واردات، لاهور، پیشاور، مولتان، سیالکوت و راولپندی.

روانشناسی رنگ زرد؛ رنگ زرد نماد و نشانه چیست؟

پاکستان از نظر منابع کانی فقیر بوده و به همین جهت بخش کشاورزی در اقتصاد آن کشور نقش تعیین کننده ای دارد. صنایع موجود در آن نیز بیشتر شامل صنایع سبک و در ارتباط با محصولات عمده‌ی کشاورزی آن یعنی پنبه، دانه‌های روغنی، نیشکر و برنج می باشد. البته در ۲۰ سال گذشته صنایع جدید نظیر ساخت ماشین آلات، لوازم برقی، صنایع شیمیایی و ساخت لوازم پزشکی با حمایت‌های همه جانبه‌ی دولت، گسترش قابل توجهی داشته است. در بخش صنایع سنتی، صنایع دستی به عنوان جزیی از صنایع کوچک " محسوب شده و دولت از طریق ایجاد مراکز خدمات فنی " و نیز تأسیس چهار مرکز طراحی در ایالات چهارگانه به منظور احیاء و ترویج طرح‌های اصیل و بومی مناطق، تلاش‌های وسیعی را انجام داده است.

تنها در ایالت پنجاب، ۷ مرکز هدایت صنایع دستی به منظور ترویج ساخت فرآورده‌های چوبی، حصیربافی و سرامیک و غیره دایر شده و ایجاد ۷۸ مرکز آموزشی قالیبافی را نیز باید به آن افزود.

از جمله صنایعی که در سال‌های اخیر توسعه‌ی چشمگیری داشته و تلفیقی از صنایع کوچک و دستی است، ساخت لوازم و وسایل ورزشی به ویژه توپ و تور فوتبال، انواع کفش و لباس‌های ورزشی در شهر سیالکوت است که عمدتاً با دست و ابزار دستی تهیه شده و اشتغال وسیعی را ایجاد نموده و در زمینه‌ی صادرات این گونه تولیدات، پاکستان مقام اول را در جهان احراز کرده است. پس از این رشته، توسعه‌ی روزافزون صنعت فرش در پاکستان طی سال گذشته اعجاب آور بوده به طوری که آمار صادرات آن از ۵۵ میلیون روپیه در سال ۱۹۸۰ م.، نزدیک به 3700 میلیون روپیه در سال ۱۹۹۵ م. رسیده است. دقیقاً می توان گفت که طی این مدت پاکستان قسمت عمده ای از سهم ایران در بازار جهانی فرش را به خود اختصاص داده است، به طوری که در سال ۱۹۷۱ میلادی ایران حدود ۷۵ درصد بازار جهانی فرش را در اختیار داشت و این نسبت اکنون به کمتر از ۲۵ درصد رسیده است. علت عمده‌ی این دگرگونی ناشی از ایجاد تسهیلات فوق العاده برای صادرات در پاکستان همزمان با وضع مقررات بازدارنده و تشریفات دست و پاگیر در امر صادرات فرش ایران بوده است.

ایده کار در منزل

علاوه بر تسهیلات اعتباری (بهره ۲ تا ۳ درصد) برای تولید کالاهای صادراتی کاهش ارزیابی قیمت کالاهای صادراتی در گمرک خروجی بر مبنای ۷/۵ تا ۱۲/۵ درصد قیمت FOB برحسب نوع کالا موجب پایین آمدن قیمت و امکان رقابت آن با محصولات مشابه سایر کشورها گردیده است. این سیاست، رونق تولید و بالا رفتن سطح اشتغال را نیز در داخل کشور به همراه داشته و اقلامی از جمله فرش، نخ و پارچه‌ی پنبه ای، محصولات چرمی، شال‌های پشمی دستباف، کفش و لوازم و ابزار جراحی را دربر می گیرد. به منظور ایجاد انگیزه‌ی بیشتر برای صادرات، به موجب قوانین مصوب، درآمدهای صادراتی تا میزان ۵۵ درصد از پرداخت مالیات معاف می باشد. برای عرضه و فروش فرآورده‌های دستی ۵ نمایشگاه و فروشگاه در شهرهای راولپندی، لاهور، پیشاور، مولتان و فرودگاه اسلام آباد دایر شده است. اینک به معرفی رشته‌های گوناگون صنایع دستی پاکستان می پردازیم.

۱- قالیبافی

بافت انواع قالی و قالیچه و تا حدی گلیم در پاکستان متداول است ولی شهرهای کراچی، لاهور، مولتان و مظفرآباد از این نظر شهرت بیشتری دارند. طرح ‌ها و نقوش متداول به طور کلی از ایران اقتباس گردیده و با همان نام مراکز تولید در ایران نظیر کرمان، کاشان، اصفهان، تبریز، قم و ساروق عرضه می شود. البته طرح حروف به پای فیل، شکارگاه و گل بوته نیز در مواردی به کار می رود. برای بافت فرش‌های نفیس از پشم مرغوب و گاهی نیز توامان از کرک و ابریشم استفاده می کنند در منطقه‌ی بلوچستان انواع قالیچه با پشم شتر به عنوان پود و موی بز به صورت تار تولید می گردد که به آن «فارسی» می گویند. در همین منطقه گلیم‌های دو رو نیز بافته می شود در مناطق کوهستانی شمالی نیز از موی بز برای بافت قالیچه استفاده می شود. علاوه بر اینها گبه هم با همین نام و با استفاده از پشم‌های ضخیم در مظفرآباد بافته می شود. ضمناً تولید نمد هم که به زبان محلی به آن نمده (Namda) می گویند، در برخی نقاط از جمله مظفر آباد کشمیر رایج است. نمدهای تولیدی در پاکستان برخلاف ایران به صورت ساده بوده و نقش‌های مورد نظر را از طریق گلدوزی روی آن ایجاد می نمایند.